Ağız Diş ve Çene Cerrahisi

Ne Zaman Uygulanır?
Çürük ya da kırık nedeni ile zarar görmüş dişler, diş hekimi tarafından dolgu, kuron ya da başka bir tedavi yöntemi ile tedavi edilir. Ancak bazen dişteki zarar çok büyük boyutta olur ve diş tedavi edilemez duruma gelir. Bu nedenle dişin çekilmesi gerekir.

Diş çekiminin diğer nedenleri:
. Alttan gelen dişi engelleyen fazladan bir dişin olması durumunda
. Ortodontik tedavi görecek kişilerde dişlerin yerlerine uygun yerleştirilebilmesi için gerekli olan yeri kazanabilmek
. Baş ve boyun bölgesine radyoterapi görmüş olan kişilerin radyoterapi gördüğü alandaki dişlerin çekilmesi gerekebilir.
. Kemoterapi görmüş kişilerin dişlerinin çekilmesi gerekebilir. Çünkü kemoterapi immun sistemi (bağışıklık sistemi) zayıflatarak enfeksiyon gelişme riskini arttırır. Bu nedenle bu dişlerin çekilmesi gerekir.
. Organ nakli yapılan kişilerin bazı dişlerinin çekilmesi gerekebilir. Çünkü organ naklinden sonra verilen bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar nedeni ile dişler enfeksiyon kaynağı haline gelebilir.
. Gömük dişler, özellikle üçüncü büyük azılar, onlu yaşların sonları veya yirmili yaşların başlarında sürmeye başlar. Bu dişler sürmeden ya da sürdükten sonra genellikle çekilir. Bu dişler, çenelerde yer sıkışıklığı, çürük ya da ağrıya neden olduğu için çekilmesi gerekebilir.

Hazırlanma
Tıbbi ve dental hikayeniz diş hekiminiz tarafından öğrenilir. Dişin çekilmesi için gerekli en iyi planın yapılabilmesi için röntgen alınır. Eğer tüm gömük dişler çekilecek ise tüm dişlerin görülebildiği panoramik röntgen çekilebilir.

Uygulama Nasıl Yapılır?
İki tip diş çekimi vardır: Basit ve Cerrahi Diş Çekimi
Basit diş çekimi ağız içinde görünen dişlerin çekiminde kullanılan tekniktir. Lokal anestezi altında gerçekleştirilir. Basit diş çekiminde, diş bir alet yardımı ile tutulur. Diş çekilmeden önce ileri-geri hareketler yapılarak gevşetilir. Bu hareket bazen diş ve dişeti arasına giren bir alet yardımı ile yapılabilir. Böylece diş en az travma ile çekilir.
Cerrahi çekim ağız içinde rahatça görülemeyen, dişeti sınırında kırık olan ya da sürmemiş dişlerin çekiminde kullanılan tekniktir. Bazı durumlarda dişin üzerinde kaldırılması gereken kemik bulunabilir. Çekilecek diş bölümlere ayrıldıktan sonra çıkarılması gerekebilir. Bu durumlarda da cerrahi çekim uygulanır. Normal çekimde olduğu gibi lokal anestezi ile işlem yapılabilir. Dişe ulaşabilmek için dişetinin açılması gerekir. Dişe ulaşabilmek için kemik kaldırılması işlemi yapılır.
Üst gömük dişlerin alttakilere göre çekimleri genellikle daha kolay olmaktadır.

Tedavi Sonrasında Yapılması Gerekenler
Normal çekimden sonra çoğunlukla rahatsızlık olmamaktadır. Nonsteroid anti-inflamatuar ilaçların birkaç günlük kullanımı ya da ağrı kesici kullanımı gerekebilir.
Cerrahi çekimler daha komplike oldukları için ağrıya neden olabilirler. Çekim sırasındaki zorluğa bağlı olarak sonrasında yaşanılacak rahatsızlığın belirtileri ve süresi değişir. Cerrahi çekimden birkaç gün sonra ağrı ortadan kalkar.
Yara bölgesi kuruyup kabuk oluşamadığı için ağız içindeki yaralar deridekilere göre daha fazla kanama eğilimindedir. Çekimden sonra, en az dakika 30 boyunca gazlı bez ile bölgeye basınç uygulanarak kanın pıhtılaşması sağlanır. Sonraki ilk 24 saat içerisinde, bölge sızıntı şeklinde kanamaya devam edebilir. Yara üzerinde oluşan pıhtı bozulmamalıdır.
Operasyon sonrası şişliğin önlenmesi için yüz üzerinden operasyon bölgesine buz kompresi uygulanmalıdır. Cerrahiden sonraki ilk birkaç gün içinde şişlik iner. Şişlik dağıldıktan sonra çenenizde ağrı varsa ve gerginlik hissediyorsanız ılık kompres yapabilirsiniz. Çekimden sonraki ilk birkaç gün yumuşak gıdalarla beslenmelisiniz. Ilık tuzlu su (bir bardak suya 1/2 çay kaşığı tuz) ile gargara yapmak da ilk birkaç gün için bölgenin temiz tutulmasına yardımcı olacaktır. İyileşmenin tamamlanması bir-iki hafta sürer.
Çekim sonrasında bölge dikişler ile kapatıldıysa işlemden bir hafta sonra bu dikişlerin alınması gerekir.
Operasyondan sonra tükürmemelisiniz, pipet kullanmamalısınız ve sigara içmemelisiniz. Bunlar kanamayı arttırarak, daha önce dişin olduğu delikte operasyondan sonra oluşan kan pıhtısının bozulmasına neden olur. Böylece tüm çekimlerin %5'inde oluşma ihtimali olan alveolit denen kuru kemik iltihabı oluşabilir. Sigara kullanan kişilerde, doğum kontrol hapı kullanan kadınlarda ve alt çene dişlerinin çekimlerinden sonra alveolit oluşumu artmaktadır.

Riskleri Nelerdir?
Sağlıklı bir bağışıklık sistemine sahip değilseniz diş çekimi sonrasında enfeksiyon gelişmesi riski mevcuttur. En yaygın komplikasyon dişin çıkarıldığı yerde oluşan delikte kan pıhtısı oluşmaması ya da oluşan kan pıhtısının bozulması ile meydana gelen kuru kemik iltihabıdır. Kuru kemik iltihabında altta bulunan kemik hava ve yiyecek artıkları ile temas edebilecek şekilde açığa çıkmış durumdadır. Bu çok ağrılı, ağızda kötü bir tat ve koku bırakabilen bir durumdur. Kuru kemik iltihabı oluştuğunda pansuman yapılarak ağrı durdurulur ve bölgenin iyileşmesi sağlanır.

KÖK REZEKSİYONU Nedir?
Üç köklü üst büyük azılarda olduğu gibi fazla sayıda kökü olan dişlerin tek kökünün uzaklaştırılması işlemine kök rezeksiyonu denir. Bazı vakalarda, uzaklaştırılacak olan kökün desteklediği kuronun da (dişin ağız içinde görülebilen kısmı) alınması gerekebilir.
İşlemden önce kök kanal tedavisi yapılması gerekir.
Kök rezeksiyonları eskiden daha sık uygulanıyordu. Ancak günümüzde dişin çekilip yerine implant yapılması önerilmektedir. İmplant yerine doğal dişin ağızda tutulması tercih edilir. Ancak bazı vakalarda implant daha implant daha iyi bir çözümdür.

Hangi Durumlarda Uygulanır?
Kök rezeksiyonu, çok sayıda kökü olan dişlerin tek bir kökte sınırlı olan bir problemin (kök çürüğü, kırık ya da kök çevresindeki kemik kaybı) tedavisi için kullanılır.

Hazırlık
Öncelikle kök rezeksiyonuna ihtiyacı olan dişin kanal tedavisi görmesi gerekmektedir. Diş hekiminiz röntgenlerinizi inceler ve ağız içi muayene yaparak, kök rezeksiyonu öncesinde tedavi edilmesi gereken herhangi bir çürük ya da dişeti hastalığı olup olmadığını belirler.
İşlem için lokal anestezi uygulanır.

Uygulama Nasıl Yapılır?
Birçok durumda, diş köklerinin açığa çıkarılabilmesi için dişetine gerekli insizyonlar yapılır. Diş açığa çıkarıldığında, kökler dişin geri kalan kısmından ayrılır. Ayrılmış olan kök çekilir. Aynı zamanda çürük olan ya da ağız içerisinde korunamayacak olan diş kısımları da diş hekimi tarafından uzaklaştırılır.
İşlemden sonra cerrahi alanı steril serum ile yıkanır. İnsizyon alanının kapatılması için dikişler kullanılır. Diş geçici bir dolgu ya da kuron ile kaplanır ve birkaç ay sonra, daimi bir restorasyon ile değiştirilir. Diş hekiminiz, ağrı kesici, klorheksidinli antimikrobiyal ağız gargarası ve aynı zamanda antibiyotik reçete edebilir.

Tedavi Sonrası Yapılması Gerekenler
İlk 24-48 saat içerisinde şişlik, hafif derecede kanama ve rahatsızlık hissi olabilir. Dikişler alınana kadar o dişiniz ile çiğneme yapmamanızı öneririz. Şişlik oluşursa 48 saatte en fazla seviyeye gelir ve sonra azalır. Şişliğin az olması için yüzünüze buz uygulayabilirsiniz.
Dikişler 7-10 gün içerisinde alınır ve yara bölgesinin iyileşme durumu diş hekiminiz tarafından kontrol edilir. Yara bölgesi tam olarak iyileştiğinde dişin retorasyonu (dolgu ya da kuron) tamamlanır.

TÜBERLERİN DÜZLEŞTİRİLMESİ Nedir?
Tüberler, üst çenede son büyük azı dişinin arkasında bulunan yuvarlak şekilli kemik çıkıntılarıdır. Dişeti ile örtülüdürler.

Hangi Durumlarda Uygulanmaktadır?
Dişleriniz ağzınızda bulunuyorsa genellikle tüberler sizin için sorun teşkil etmez. Ancak, üst dişlerinizi kaybedip bir proteze ihtiyaç duyduğunuz takdirde, tüberler üst çenenizin diğer kısımlarından sarkık olacağı için protezin uyumsuzluğuna neden olabilir. Geniş bir tüber protezin çene kemiği ve ağız tavanı ile arasındaki sızdırmazlığını önler.

Preparasyon (Hazırlık)
Tedaviden önce röntgene ihtiyaç duyulur.

Nasıl Uygulanır?
Öncelikle lokal anestezi uygulanır. Fazla dişeti dokusu kesilerek uzaklaştırılır. Daha sonra altta bulunan kemik traşlanarak düzeltilir. Yeterli dişetive kemik dokusu uzaklaştırıldıktan sonra dikiş atılır.

Tedavi Sonrası
İşlem sonrasında antibiyotik ve ağrı kesici kullanılabilir. Operasyon bölgesinin nasıl temiz tutulacağı ve ağız gargarasının hangi düzenle kullanılması gerektiği size anlatılır. Dikişler kendiliğinden eriyen tipten değilse 7-10 gün sonra alınması gerekir.

Riskler
Tüm cerrahi işlemlerde olduğu gibi bu tedavi sonrasında da kanama ve enfeksiyon riski mevcuttur.

20 Yaş Dişi
Sürme zamanı geldiği halde çene kemiği içinde kalarak sürmeyen dişlere gömük dişler adı verilir. Çoğunlukla yirmi yaş dişleri, nadir olarak köpek (kanin) dişleri ve çok nadir olarak da diğer dişler gömük olarak kalabilir.
20 yaş dişleri 17-35 yaşları arasında süren, ikinci azı dişlerinin arkasında yer alan sonuncu dişlerdir. Akıl dişleri olarak da adlandırılırlar. Bu dişlerin ağızda bırakılıp bırakılmama konusu halen tartışmalıdır. Anormal bir pozisyonda olup sürmeyen ve etrafındaki dokulara zarar vermeyen dişlerin çekilmesine gerek yoktur. Bu dişler çene kavisinin dar olması, sürme pozisyonunun yanlış yerde olması, kemiğin o bölgede yoğun olması gibi çeşitli diş sürme problemlerine bağlı olarak çoğunlukla çene kemiği içinde gömülü veya yarı gömülü biçimde kalmaktadırlar.

20 yaş dişleri en fazla sorun çıkaran dişlerdir. Gömülü kaldıkları için iltihaplanmalara, kimi zaman da ağrı gibi herhangi bir belirti dahi vermeden kistlere sebep olabilirler. Ayrıca diğer dişleri öne iterek, dişlerde eğrilik ve çapraşıklığa sebep olabilirler. Ağızda yarı sürmüş durumda bulunan 20 yaş dişleri ise diş fırçası ile tam temizlenemedikleri için çürümeye müsait dişlerdir. Çürük sonucu oluşan ağrı ve ağız kokusu nedeniylede bu dişlerin alınması gerekebilir. Kimi zaman da, hiçbir problem oluşturmadığı halde diş teli takan (ortodontik tedavi gören) veya protez tedavisi gören hastalarda, tedavinin ilerleyişini bozmaması için çekilmeleri gerekir. Uzun bir süre sessiz kalıp aniden yüzde bir şişmeye, çenelerin kilitlenmesine ya da şiddetli bir ağrıya neden olabilirler. Bu nedenle bu tip dişlerin kontrol edilmesi ve gerekli ise çekilmesi gerekir.

Kötü pozisyonlu bir 20 yaş dişi, problem yaratsın ya da yaratmasın çekilmesi gerekir. Bu dişlerin çekimi hasta uyutulmadan, sadece ilgili bölgeyi uyuşturan bir iğne yapıldıktan sonra, küçük bir ameliyatla gerçekleştirilir. Zamanla gömük dişin çene kemiği ile kaynaşma ihtimali bulunduğu için ve yaş ilerledikçe iyileşme daha uzun süreceği için bu ameliyatın ileri yaşlarda yapılması daha zordur. Operasyon sonrası doktorunuzun vereceği uygun antibiyotik, ağrı kesici ve ağız gargarası gibi ilaçların düzgün kullanımı ile ortalama 1 hafta içinde operasyon bölgesi iyileşmektedir.